Odgovor Savezne vlade na malu interpelaciju poslanika Marieluise Beck (Bremen), Manuel-a Sarrazin-a, Volker-a Beck-a (Köln), Viola von Cramon-Taubadel, Ulrike Höfken, Thilo-a Hoppe-a, Uwe-a Kekeritz-a, Katje Keul, Ute Koczy, Tom-a Koenigs-a, Agnes Malczak, Kerstin Müller (Köln), Omid-a Nouripour-a, Claudie Roth (Augsburg), dr. Frithiof-a Schmidt-a, Hans-Christian-a Ströbele-a i parlamentarnog kluba stranke Savez 90/Zeleni

- Štampani predmet parlamenta br. 17/2684 od 29.07.10.godine -

Prethodna primjedba interpelatora:

Do raspada Jugoslavije njeni građani i građanke su mogli putovati bez viza u države Evropske zajednice. Stvaranje država-naslijednica imalo je za posljedicu uvođenje viznog režima za Šengenski prostor. To je dovelo do jakog ograničenja u slobodi kretanja građana i građanki te regije. Većina mlađe generacije te regije do skora nisu nikada putovala van granica svoje zemlje.

Kako bi se podržala evropska integracija i razvoj demokratskoga društva u regiji, Evropska unija od 2007.godine slijedi politiku liberalizacije viznog režima za države-naslijednice bivše Jugoslavije i Albaniju. Slovenija, kao država-članica Evropske zajednice, i Hrvatska, kao kandidat za učljanjenje u Evropsku zajednicu, su već tada raspolagale bezviznim režimom u pogledu na Šengenski prostor. Od januara mjeseca 2008.godine kod svih ostalih država te regije stupile su na snagu olakšanja u viznom režimu, koja su bila povezana sa smanjenjem visine taksi naplaćenih za izdavanje vize i oslobađanjem od plaćanja tih taksi za mnoge društvene grupacije. Tijekom 2008.godine državama te regije predstavljeni su tzv. roadmap (mapa puta) za bezvizno putovanje. U njima su formulisani zahtjevi za reforme čije ispunjenje dovodi do ukidanja viznog režima u pogledu na Šengenski prostor. Ali, utvrđen je i preduvjet da mora da vlada odgovarajuća bezbjednosna situacija. Shodno tome roadmap sadrži jasne zahtjeve za reforme u ključnim sektorima, kao što su to bezbjednost dokumenata, granična uprava, borba protiv ilegalne migracije, organizovanog kriminala i korupcije.

Nakon uspješne realizacije reformi, koje su tražene roadmap-om, odobren je s dejstvom od 19. decembra 2009.godine bezvizni režim za Crnu Goru, Makedoniju, i Srbiju. Albanija kao i Bosna i Hercegovina tada još nisu ispunjavali odgovarajuće kriterije. Odbijanje uvođenja bezviznog režima za Bosnu i Hercegovinu dovelo je do pooštravanja postojećih etničkih tenzija, jer su bosanski Hrvati i bosanski Srbi pomoću dvojnih pasoša odgovarajuće susjedne zemlje bili u mogućnosti da bezvizno putuju u Šengenski prostor, dok je bosanskim Muslimanima i pripadnicima etničkih manjina i nadalje bila potrebna viza. Potpuno nerazjašnjeno je do sada tretiraje Kosova, za koje kao jedinu zemlju te regije do sada ne postoji ni u izgled stavljeno bilo kakvo olakšanje u viznom režimu.

Od 27. maja 2010.godine Evropska komisija je viznu liberalizaciju za Albaniju i Bosnu i Hercegovinu ponovo podvrgla predpostavci preispitivanja. Kod obje države zamjeraju se deficiti u borbi protiv organizovanog kriminala i korupcije.

Postavljamo Saveznoj vladi slijedeća pitajna:

1. Kako Savezna vlada u upoređenu procjenjuje aktualnu situaciju na polju organizovanog kriminala i korupcije u državama Albaniji, Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, Makedoniji i Srbiji?

Izvršiti upoređenje prilikom procjene aktualne situacije na polju organizovanog kriminala i korupcije za države Albaniju, Bivšu Jugoslovensku Republiku Makedoniju, Bosnu i Hercegovinu, Crnu Goru i Srbiju je veoma teško jer nedostaju jedinstvene osnovice u pogledu na podatke. Tako, primjera radi, u tim zemljama postoje različite definicije što je to organizovani kriminal, različiti zakonski parametri za krivična djela, različite prakse pri krivičnom gonjenju i registrovanju kao i različite prakse kod objavljivanja relevantnih podataka o krivičnom gonjenju.

Ali, Savezna vlada ukazuje na to da je za procjenu ispunjavanja kriterija odgovarajućih Mapa puta za viznu liberalizaciju od odlučujućeg značaja, na primjer, donošenje kao i implementacija konkretnih zakona, ali i mjere ili formiranje istih kao i stavljanje kadrova na raspolaganje relevantnim organima vlasti. Odgovarajuće procjene o realizaciji tih konkretno zadatih ciljeva mogu se videti u izvještajima Evropske komisije o evaluaciji sačinjenim pri odgovarajućim putovanjima stručnjaka po tim zemljama. Pored toga, za polje „Borba protiv korupcije“ u izvještajima o evaluaciji grupe zemalja Evropskoga Vijeća protiv korupcije (GRECO), kojoj svi pet država pripadaju, postoje i obavještenja o stanju situacije u borbi protiv tog oblika kriminala i eventualne preporuke GRECO-a kako se može poboljšati zakonodavstvo ili praksa u tim zemljama.

2. Koje dokazano pozitivne posljedice na Šengenskom prostoru ima odbijanje vizne liberalizacije u pogledu na utjecaj organizovanog kriminala iz zemalja Zapadnog balkanskog poluotoka, koje do sada ne uživaju viznu liberalizaciju?

Uredba (EU) br. 539/2001 predviđa različite kriterije, koje se primenjuju kod procjene održavanja, odnosno ukidanja viznog režima prema državljanima trećih zemalja, u šta spadaju posebice ilegalna migracija, javni red i bezbjednost kao i vanjski odnosi Unije ka toj trećoj zemlji. Jedan aspekat kod procjene javnog reda i bezbjednosti predstavlja i obim organizovanog kriminala te treće zemlje.

Na osnovu evropske perspektive za države Zapadnog Balkana, koja je potvrđena u Solunu 21. juna 2003.godine, zacrtan je politički cilj ukidanje viznog režima za državljane tih zemalja.

U to doba države Zapadnog Balkana koje su bile podvrgnute viznom režimu nisu u dovoljnoj mjeri ispunjavale uvjete iz Uredbe (EU) br. 539/2001. Tako se te države nalaze na raznoraznim tranzitnim putevima korišćenim između Evrope i Azije i time služe kod raznih prekograničnih kriminalnih aktivnosti kao zemlja tranzita i zemlja okretnica. To posebno važi za trgovinu drogama i trgovinu ukrađenim motornim vozilima. Ali, u svim tim državama i sektor korupcijskog kriminaliteta igra također ulogu.

Zbog toga je Evropska Komisija ugovorila sa Albanijom, Bivšom Jugoslovenskom Republikom Makedonijom, Bosnom i Hercegovinom, Crnom Gorom i Srbijom 2008.godine Mape puta, u kojima se navode uvjeti koji se moraju ispuniti prije nego što dođe do ukidanja viznog režima. Ti uvjeti u toj Uredbi (EU) br. 539/2001 slijede utvrđene sektore i definišu određene minimalne zahtjeve koje važe i za polje borbe protiv organizovanog kriminala. Nakon ispunjenja uvjeta postavljenim u tim Mapama puta može se ukinuti vizni režim za te države. Doduše, do sada Albanija i Bosna i Hercegovina nisu u dovoljnoj mjeri ispunile sve uvjete iz odgovarajuće Mape puta, ali nastavljaju svoje napore da to čine.

Činjenica da vizni režim za Albaniju i Bosnu i Hercegovinu još nije ukinut, na polju organizovanog kriminala ima dakle slijedeća pozitivna dejstva, a to je da obje države rade nadalje na ispunjenju odgovarajućih Mapa puta kako bi postigle ukidanje viznog režima. To posebno važi za polje borbe protiv organizovanog kriminala, jer je Evropska komisija u svom prijedlogu od 27. maja 2010.godine pored dva druga zadata cilja za obje države navela, da se prije ukidanja viznog režima mora obezbijediti „izgradnja kapaciteta za krivično gonjenje i efikasna realizacija pravnih propisa radi suzbijanja korupcije i organizovanog zločina, među ostalim kroz stavljanje na raspolaganje odgovarajuće personalne i financijske resurse“.

3. Kako se može dokazati pad tog utjecaja organizovanog kriminala i korupcije iz Crne Gore, Makedonije i Srbije na osnovu uspješnog suzbijanja organizovanog kriminala i korupcije kroz definitivnu implementaciju Mapa puta, a od momenta uvođenja ukidanja viznog režima?

Nakon ispunjenja uvjeta odgovarajuće Mape puta od strane Bivše Jugoslovenske Republike Makedonije, Crne Gore i Srbije, moglo se za te tri države ukinuti vizni režim sa dejstvom od 19. decembra 2009.godine. Uostalom dijelu upućuje se na odgovor na pitanje iz tačke 2.

4. Koliko su zahtjeva za izdavanje viza, postavljenih od strane građanki i građana Albanije, Bosne i Hercegovine, Crne Gote, Makedonije i Srbije odbijeni zbog sumnje da postoji organizovani kriminal i korupcija ili zbog dokazanog postojanja istih za 2007., 2008. i 2009.godinu i koje se tendencije pri tome mogu uočiti?

Njemačka zastupništva u inozemstvu nemaju posebne statistike, iz kojih bi bili vidljivi ti raznorazni ralozi za odbijanje zahtjeva postavljenog za dobivanje vize.

5. Da li se Savezna Republika Njemačka zalaže za to da se, što je to prije moguće, pokrene proces za Kosovo radi postizanja liberalizacije viznog režima i ako da, gdje i kada je to Savezna Republika Njemačka učinila?

Savezna vlada podržava evropsku perspektivu Kosova i poštuje zaključke Vijeća donešenih 7. i 8. decembra 2009.godine, u kojima Vijeće naglašava da i Kosovo treba da ima perspektivu za liberalizaciju viznoga režima, čim su svi uvjeti ispunjeni i u kojima Vijeće poziva Evropsku komisiju da podnese strukturisani koncepat sa kojim će se građani Kosova približiti Evropskoj Uniji. Pored toga, Vijeće u njima zahtjeva od Evropske komisije da preduzme potrebne korake kako bi se Kosovo, shodno evropskoj perspektivi regije, podržalo na njegovom putu ka Evropskoj Uniji, pri ćemu su, nezavisno od stava države-članica u pogledu na statusno pitanje, posebice od značaja mjere po pitanju trgovine i viza.

Pored toga, u završnom kominikeju Konferencije Zapadnoga Balkana, održane u Sarajevu 2. juna 2010.godine, a na kojoj je i Savezna vlada učestvovala, potvrđena je perspektiva liberalizacije viznoga režima za sve građane Zapadnoga Balkana - a time i građana Kosova, čim su uvjeti ispunjeni.

Savezna vlada ohrabruje Kosovo, da sprovede potrebne korake reformi i u tome će Kosovu pružiti svoju podršku.

Pored toga Savezna vlada već i danas teži ka tome da izdavanje viza građanima Kosova čini što jednostavnijim. Tako se, primjerice radi, naplaćuje samo snižena taksa kod naplate viza u visini od 35 Evra.

6. Da li postoji dijalog između Komisije Evropske Unije i Kosova, odnosno da li postoji tu Mapa puta od strane Komisije Europske Unije ili se upravo takva izrađuje?

Do sada između Komisije Evropske Unije i Kosova nepostoji dijalog po pitanju viza. Za dijalog po pitanju viza nadležna je Komisija, koja je za blisku budućnost stavila u izgled započinjanje takvih dijaloga. Do sada Komisija, koja u tome ima ingerencije incijative, nije Vijeću podnijela mandat za vođenje pregovora u vezi sa Sporazumom o olakšanju na polju viznog režima.